W niniejszym artykule podjęto temat zależności między predyspozycją intelektualną człowieka a miejscem jego życia. Jako metodę pracy przyjęto analizę przykładów z historii architektury, ikonografi i i refleksji nad przestrzenią, kierując się treściami wystawy „Machines à penser” (Wenecja 2018) prezentującej kilka miejsc, w których powstały dzieła wybitnych myślicieli, a zarazem nawiązującej do pojęcia machine à habiter Le Corbusiera. Analiza pozwala znaleźć cechy architektury rozbudzającej potencjał intelektualny. Nasuwa się wniosek, że twórczej refleksji człowieka służy porządek przestrzenny jego otoczenia, w którym dośrodkowo działającą intymność równoważy odśrodkowa, wyzwolona oś otwarcia architektury.

The topic of the relationship between the intellectual predisposition of a man and his place of his life was discussed. The method of the work was the analysis of the examples from the history of architecture, iconography and reflection on the space, following the contents of the exhibition “Machines à penser” (Venice 2018), presenting several places where the works of outstanding thinkers were created, and at the same time referring to the concept of Le Corbusier’s machine à habiter. The analysis allows to find the features of architecture that awakens the intellectual potential. The conclusion is that man’s creative reflection is served by the spatial order of his surroundings, in which the centripetal acting of the intmacy is balanced by the centrifugal, liberated axis of the architecture opening.