Znaczenie zasad współżycia społecznego w prawie polskim

Abstract

"Z pewnością nikt nie sprzeciwiłby się ogólnemu stwierdzeniu, że klauzula generalna zasad współżycia społecznego służy wprowadzeniu do procesu stosowania prawa elementu wartościowania i oceny moralnej. Jednak bardziej szczegółowe próby wyjaśnienia i analizy tego pojęcia budzą wiele kontrowersji, wywołują wątpliwości, których rozwianie wymaga głębszej analizy. Wydaje się, iż znaczenie zasad współżycia społecznego w procesie stosowania prawa wykracza poza ramy zakreślone im przez przepisy bezpośrednio odwołujące się do tychże zasad; twierdzić można nawet, iż wprowadzają one element moralny (rozumiany nie tylko jako posiłkowa hierarchia wartości etycznych, lecz jako kryterium definicyjne) do całego systemu prawa - można porównywać je z Dworkinowskimi principles. Formułowane są w literaturze przedmiotu twierdzenia, zgodnie z którymi klauzula generalna zasad współżycia społecznego może być normatywnie uznana za swego rodzaju normę kompetencyjną, legalizującą prawotwórczą działalność sądów. Można wręcz twierdzić, że powoływanie klauzul generalnych w istocie mistyfikuje prawotwórczą, nieskrępowaną działalność sędziego."(...)