Terror jako mechanizm kontroli społecznej – rozważania na temat antropologii ciała w systemach rewolucyjnych i totalitarnych

Abstract

"Terror rewolucyjny stanowi przykład mechanizmu kolektywnej przemocy. Jej obiektem obsadzenia pozostają nie tylko przeciwnicy działań rewolucyjnych, ale również sami wyznawcy, których oddanie sprawie z różnych powodów się kwestionuje. Niebagatelną rolę odgrywa tutaj cielesność. Przeciwnicy i wrogowie posiadają nie tyle poglądy – te jakże często ulegają daleko idącej atrofi i pod wpływem przemocy – ale są posiadaczami, by przywołać terminologię Maxa Stirnera, własnego ciała, co w kontekście rewolucyjnego terroru sprowadza się do jego czasowego użytkowania. Atak na integralność jednostki i zakwestionowanie świętości życia składają się na nowy wymiar rewolucyjnej frazeologii, w której indywidualność staje się przedmiotem zagorzałej krytyki, jako owoc dekadenckiego zapatrzenia w siebie. I odwrotnie – to, co odarte z indywidualizmu, zyskuje w zamian kolektywną twarz ucieleśnionej idei. Ofiara złożona z ciała stanowi substytut rzeczywistości idealnej, którą wprowadzić w życie zamierzali rewolucjoniści. Wskazać można na kilka uniwersaliów postulowanej antropologii ciała właściwej dla systemów totalitarnych i ruchów rewolucyjnych. Ideał osobowy, kult krwi i ofiary, wartość ekspiacyjna terroru oraz wysoce funkcjonalne podejście do ciał ofiar, wyznaczają obszar prezentowanych rozważań."(...)