Artykuł omawia dwa aspekty użyteczności przedmiotów historycznoprawnych dla studentów prawa. Jest on jednocześnie swoistą odpowiedzią na koncepcje lansowane przez resort szkolnictwa wyższego, które za główny cel rewolucyjnych reform dokonywanych w szkolnictwie wyższym uznało „uzawodowienie” wyższych studiów magisterskich, co wiązać by się miało ze zmarginalizowaniem wszystkich przedmiotów nieodpowiadających tej koncepcji, a więc także przedmiotów historycznoprawnych. Pierwszy z omawianych aspektów ma charakter ogólny i dotyczy przydatności omawianych przedmiotów dla wykształcenia ogólnego absolwenta każdego kierunku, a zwłaszcza kierunków dotyczących nauk społecznych i humanistycznych. Prawnicy zawsze stanowili i stanowią (jeszcze) elitę intelektualną kraju. Przy mizerii szkolnictwa średniego i słabego jego poziomu brak wiedzy historycznoprawnej u przyszłych prawników będzie niewątpliwym symptomem obniżenia poziomu kultury w tej grupie zawodowej. Autorzy przeciwstawiają tu model kształcenia anglosaski modelowi kontynentalnemu, zdecydowanie opowiadając się za tym pierwszym. Aspekt drugi dotyczy prezentacji konkretnych przykładów orzecznictwa współczesnych sądów, gdzie wiedza z dziedziny historii prawa jest niezbędna do prawidłowego orzekania. Pierwszy z przykładów dotyczy masowego zjawiska reaktywowania przedwojennych spółek nie w celu ponownego podjęcia ich działalności, lecz w celu uzyskania odszkodowania za ich znacjonalizowany w czasach Polski Ludowej majątek. Sztandarowym przykładem jest tu spółka S.A. Giesche w Katowicach. Rozstrzygnięcie tego typu sporów bez znajomości przedwojennych aktów prawnych oraz dekretów z pierwszych lat powojennych jest niemożliwe. Drugi przykład dotyczy głośnej sprawy związanej z nabywaniem przez Skarb Państwa własności opuszczonych nieruchomości na podstawie Kodeksu Napoleona (w sprawie tej aż trzykrotnie zabrał głos Sąd Najwyższy). Trzeci przykład związany jest z niedawnym orzeczeniem SN, który ostatecznie rozstrzygnął długi spór o to, który przepis kodeksu cywilnego reguluje kwestię zalania lokalu sąsiadowi z niższego piętra; wskazując argumenty na poparcie swojej decyzji przytoczył szerokie uzasadnienie historyczne. W czwartym przykładzie sąd w wyroku powołał się na niemiecki BGB z 1896 r.; w piątym - na tom X części I Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego.

The article discusses two aspects of utility of subjects that investigate history of law for students of law. At the same time, it is a particular answer to the concepts supported by the Ministry of Higher Education, which found the “occupationalisation" of master degree studies the main goal of the revolutionary reforms introduced in higher education, which is to be accompanied by marginalisation of all the subjects that do not lie within the scope of the concept, and therefore also subjects related to the history of law. The first of the discussed aspects is of a general nature and concerns the use of the subjects in question for the general education of a graduate of any course, and especially courses concerning social studies and humanities. Lawyers have always been, and (still) are the intellectual elite of the country. With the inadequacy of secondary education and its poor level, lack of knowledge of history of law in future lawyers will certainly be a symptom of a falling level of culture in this occupational group. The authors juxtapose here the Anglo-Saxon model of education to the Continental one, strongly favouring the first. The other aspect concerns the presentation of specific examples of judgements by contemporary courts, where the knowledge from the realm of history of law is necessary for appropriate judgement. The first of examples concerns a mass phenomenon of reactivation of pre-war companies, not to have them resume their activity, but to acquire damages for their assets, nationalised in the days of the People’s Republic of Poland. A flagship example is the company operating under the name S.A. Giesche in Katowice. Adjudication of such disputes without the knowledge of pre-war acts of law and decrees from the early post-war years, is impossible. The second case concerns a broadly publicised question of the State Treasury purchasing the right to abandoned estates on the grounds of the Napoleonic Code (a case in which the Supreme Court has already ruled no fewer than three times). The third case is related to a recent judgement of the Supreme Court, which finally adjudicated a long dispute concerning which regulation from the Civil Code actually regulates the question of flooding the flats of a neighbour on the floor below; where the court provided extensive historical justification, while pointing to the argument supporting its decision. In the fourth case, in its ruling, the court quoted the German BGB of 1896, and in the fifth - the 10th volume of the First Collection of Laws for the Russian Empire.

Der Artikel behandelt zwei Aspekte der Nützlichkeit von rechtsgeschichtlichen Kurse für die Jurastudierende. Er ist zugleich eine spezifische Antwort auf die Konzepte, die von dem Ministerium für Hochschulwesen lanciert werden, das der Meinung ist, dass das Hauptziel der revolutionären, in dem Hochschulwesen stattfindenden Reformen die “Verberuflichung” des Magisterstudiums ist, was eine Marginalisierung aller Fächer, die diesem Konzept nicht entsprechen, d.h. auch der rechtsgeschichtlichen Fächer zur Folge haben sollte. Der erste der zur Sprache gebrachten Aspekte trägt einen allgemeinen Charakter und betrifft die Nützlichkeit der behandelten Fächer für die allgemeine Bildung des Absolventen jeder Fachrichtung, insbesondere aber der Fachrichtungen rund um die Gesellschaftswissenschaften und Humanwissenschaften. Juristen waren schon immer und sind (immer noch) die intellektuelle Elite des Landes. Angesichts der Schwäche des Mittelschulwesens und seines niedrigen Niveaus ist wird fehlendes rechtsgeschichtliches Wissen zu einem zweifellosen Symptom einer Reduzierung des Kulturniveaus in dieser Berufsgruppe. Die Autoren stellen hier das angelsächsische Bildungsniveau dem kontinentalen Modell gegenüber, wobei sie sich entschieden für das erste aussprechen. Der zweite Aspekt betrifft die Präsentation konkreter Beispiele für die Rechtsprechung der zeitgenössischen Gerichte, wo das Wissen aus dem Bereich der Rechtsgeschichte für die richtige Rechtsprechung erforderlich ist. Das erste der Beispiele betrifft das massenhafte Phänomen der Reaktivierung von Gesellschaften aus der Vorkriegszeit mit dem Ziel, nicht ihre Tätigkeiten wieder aufzunehmen sondern um eine Entschädigung für die Verstaatlichung ihrer Vermögen zu der Zeit der Volksrepublik Polen zu erwirken. Ein klassisches Beispiel hierfür ist die Aktiengesellschaft Giesche in Katowice. Die Entscheidung von Streitigkeiten dieser Art ist ohne Kenntnisse der Rechtsakte aus der Vorkriegszeit und Dekrete aus den ersten Nachkriegsjahren unmöglich. Das zweite Beispiel betrifft den sehr bekannten Erwerb des Eigentums an verlassenen Immobilien durch die Staatskasse aufgrund des Code civil (hierzu nahm das Oberste Gericht nicht weniger als drei Mal Stellung). Das dritte Beispiel ist mit der nicht sehr alten Entscheidung des Obersten Gerichts verbunden, das einen langen Streit darüber endgültig entschied, welche Vorschrift des Zivilgesetzbuches die Frage rund um die Verursachung eines Wasserschadens in der Nachbarwohnung in einem unteren Stockwerk regelt; es wies auf die Argumente zur Bekräftigung seiner Entscheidung hin und führte eine umfassende historische Begründung an. In dem vierten Beispiel berief sich das Gericht in seinem Urteil auf das deutsche BGB aus dem Jahr 1896 und in dem fünften auf Band X Teil I der Gesammelten Rechte des Russischen Kaiserreichs.

В данной статье рассматриваются два аспекта полезности историко-правовых научных дисциплин для студентов-юристов. Разработка является также своего рода ответом на концепции, выдвигаемые Министерством высшего образования, которое главной целью революционных реформ, проводимых в сфере высшего образования, считает «профессионализацию » высшего образования, что связано с уменьшением внимания к многим предметам, несоответствующим министерской концепции, увы, к таким дисциплинам относятся также историко-правовые. Первый из рассматриваемых аспектов носит общий характер и относится к полезности этих дисциплин для общего образования студентов всех факультетов и особенно факультетов гуманитарной направленности. Юристы всегда были и будут интеллектуальной элитой страны. Принимая во внимание низкий уровень среднего образования, отсутствие историко-правовых знаний у будущих юристов неизбежно приведет к снижению уровня культуры в этой профессиональной группе. Авторы статьи проводят сравнительный анализ англосаксонской и континентальной моделей образования, и дают преимущество первой. Второй аспект касается презентации конкретных примеров решений современных судов, в которых знание истории правоведения имеет важное значение для вынесения правильного судебного решения. Первый пример касается массового явления реактивации довоенных компаний не с целью восстановления их деятельности, но для того, чтобы получить компенсацию за их национализацию во времена Польской Народной Республики. Ярким примером таких действий является акционерная компания Giesche в Катовицах. Урегулирование такого рода споров без знания довоенных правовых актов и декретов первых послевоенных лет не представляется возможным. Второй пример касается громкого дела, связанного с приобретением Государственным казначейством пустующей недвижимости на основе Кодекса Наполеона (в этом деле троекратно высказывался Верховный суд). Третий пример связан с недавним постановлением Верховного суда, который окончательно решил долгий спор о том, какие положения Гражданского кодекса регулируют затопление квартир соседей из нижних этажей; указывая аргументы, подтверждающие принятое решения суд привел широкое историческое обоснование. В четвертом примере, суд в своем решении сослался на Германское гражданское уложение 1896 г.; в пятом - на I часть Х тома Свода законов Российской империи.