Działania Wydziału do Spraw Wyznań w Płocku wobec Kościoła katolickiego w latach 1950-1989 w świetle dokumentów Archiwum Państwowego w Płocku

Ładowanie...
Miniatura
Data wydania
2014
Tytuł czasopisma
ISSN
1733-0335
eISSN
Tytuł tomu
ISBN
eISBN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza AFM
Abstrakt
Faktyczny zakres działań Urzędu do Spraw Wyznań obok określonych statutem m.in.: prowadzenia statystyki wyznaniowej, koordynowania spraw wyznaniowych z działaniami innych resortów, przygotowania projektów aktów legislacyjnych regulujących stosunek państwa do poszczególnych wyznań, wyznaczała antyreligijna i antykościelna polityka rządzącej partii komunistycznej, dążącej do jak najszybszej ateizacji kraju. W przypadku Mazowsza Płockiego lokalna administracja wyznaniowa stała się z biegiem lat stałym elementem życia okołokościelnego. Od początku lat 80. obserwujemy regres w działalności aparatu wyznaniowego w kraju. Władze partyjno-państwowe zrezygnowały z silnie konfrontacyjnego kursu wobec Kościoła w Polsce. Tym samym zmniejszyła się rola lokalnych wydziałów do spraw wyznań, które zaczęły pogrążać się w urzędniczym marazmie. Warto zaznaczyć, że funkcjonowanie aparatu wyznaniowego na ziemi płockiej ukazane zostało jednostronnie, przez pryzmat dokumentów lokalnego aparatu wyznaniowego, zgromadzonych w płockim Archiwum Państwowym.
The actual scope of operation of the Office for Religious Matters - besides its statutory tasks that included the managing of statistics related to denominations, coordination of religious questions with those of other sectors, and preparation of draft legislative acts regulating the attitude of the state to individual religious communities - was defined by the anti-religious and anti-church policy of the governing Communist party, which aimed at the quickest possible atheisation of the country. In the case of the Mazowsze Płockie subregion, with passage of time the local religious administration became a permanent element of the para-religious life. Beginning with the early 1980s, a regression in the operation of the religious authorities in the country was observed. The state-and-party authorities resigned from a strongly confrontative attitude to the Catholic Church in Poland. This reduced the role of the local departments for religious congregations, which began to drown in the red-tape lethargy. Worth mentioning is the fact that the operation of the apparatus for controlling religious activity in Płock subregion received a onesided treatment, namely from the perspective of the documents of local religious administration gathered in the State Archive in Płock.
Neben den satzungsbezogenen Handlungsfeldern, wie: Konfessionsstatistik, Koordinierung der konfessionsbezogenen Maßnahmen anderer Ressorts, Vorbereitung von Gesetzentwürfen für die Regulierung der Staat-Kirche-Verhältnisse, wurden die tatsächlichen Handlungen des Konfessionsamtes von der antireligiösen und antikirchlichen Politik der regierenden kommunistischen Partei gekennzeichnet, die möglichst schnelle Atheisierung des Landes anstrebte. In der Region von Płock wurde die lokale Konfessionsverwaltung mit der Zeit zum festen Element aller kirchenbezogenen Lebensumstände. Seit dem Beginn der 80er Jahre beobachten wir einen Rückgang der Aktivitäten des Konfessionsapparats im Land. Die partei-staatliche Spitze gab die Konfrontationspolitik gegenüber der Kirche in Polen auf. Somit schrumpfte auch die Rolle lokaler Konfessionsbehörden, die in typischen behördlichen Stillstand gerieten. Eine wichtige Anmerkung: die Arbeitsweise des Konfessionsapparats in Płock wurde nur aus einer Perspektive dargestellt, und zwar aufgrund der Dokumente des lokalen Konfessionsausschusses, die im Staatsarchiv in Płock gesammelt wurden.
Временный организационный устав Управления по делам религий, предусматривал, среди прочего, ведение религиозной статистики, координацию религиозных дел с деятельностью других ведомств, подготовку проектов законодательных актов, регулирующих отношения государства с отдельными конфессиями, учет объектов религиозного культа, контроль за надлежащим соблюдением законодательства, касающегося религий, контроль за выполнением свободы вероисповедания, контроль над религиозными школами, обеспечением прав и обязанностей духовенства и религиозных деятелей, вопросы, связанные со структурой и деятельностью различных конфессий, контроль деятельности религиозных объединений и фондов, оценка заявок о предоставлении государственных субсидии, управление Костельным фондом. Фактический диапазон деятельности Управления по делам религий и его региональных отделов определяла антирелигиозная и анти- церковная политика правящей коммунистической партии, стремящейся как можно скорее атеизировать страну. Используемые управлением процедуры обычно были расплывчатыми и нечеткими. В случае Плоцкой земли, кажется, что с течением времени местное Управления по делам религий стало неотъемлемой частью околоцерковной жизни, без которой функционирование религиозных общин не представлялось для их представителей возможным. Большинство духовенства и верующих относилось к «аппарату», как к неизбежному злу, которое уже всегда будет присутствовать в жизни Костела и с которым необходимо научиться жить. По мнению автора, в подавляющем большинстве случаев, это не означало нарушения исповедованных идеалов и тем более не может быть классифицировано как «предательство». В начале 80-х годов ХХ в. можно было наблюдать прогрессирующее снижение активной деятельности религиозного ведомства во всей стране. Кажется, что партийно-государственные власти отказались от конфронтационной политики по отношению к Костелу в Польше, приходя к выводу, что такая тактика не приносит ожидаемых результатов и позиция Костела постепенно укрепляется. Таким образом снизилась роль местных управлений по делам религий, чиновники которых начинали впадать в бюрократический маразм. Стоит отметить, что в настоящей статье функционирование религиозного управления на Плоцкой земле представлено в одностороннем порядке, исходя из документов местного управления по делам религий, собранных в Плоцком государственном архиве. Для того чтобы получить более общую картину обсуждаемой проблематики, необходимо провести изыскания в других архивах, в том числе в костельных, к которым доступ исследователей, особенно к документам касающихся личных дел духовенства, бывает затруднителен.
Opis
Słowa kluczowe
Źródło
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2014, T. XVII, s. 247-269.
Licencja powiązana z tą pozycją
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska