"Problem skuteczności zawarcia Konkordatu z 1993 r. w publicystyce polskiej został podjęty w warunkach transformacji ustrojowej totalitaryzmu komunistycznego w demokrację liberalną. Należy jednak zauważyć, iż nie jest to problem oryginalnie polski. Wcześniej tego typu problemy były rozpatrywane na Zachodzie, a zwłaszcza we Włoszech i w Hiszpanii, w kontekście transformacji ustrojowej autorytarnego państwa wyznaniowego w państwo świeckie. Istnieje tu pewna analogia, gdyż państwo komunistyczne w istocie rzeczy było państwem wyznaniowym a rebours, ponieważ w miejsce oficjalnej religii narzucało całemu społeczeństwu oficjalną ideologię ateistyczną."(...)