Ukraina i Ukraińcy w polskiej myśli politycznej : od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej

Abstract

Ze wstępu: Konstrukcja monografii oparta została na kryterium chronologiczno-tematycznym. Praca składa się z dwóch części podzielonych na jedenaście rozdziałów, bibliografii i indeksu nazwisk. Pewnego uzasadnienia wymaga przyjęta struktura pracy, jak też kryteria wyboru do analizy nurtów z szerokiego wachlarza polskiej myśli politycznej. Podział na dwie części, z których pierwsza obejmuje okres od końca XIX wieku do wybuchu I wojny światowej, a druga – po I wojnie światowej do lat międzywojnia, z jednej strony podyktowany był potrzebą przejrzystości wywodu, z drugiej – wynikał z konieczności zachowania pewnej konsekwencji w omawianiu wybranych nurtów polskiej myśli politycznej. Stąd też pominięcie okresu I wojny światowej, kiedy to kwestia ukraińska, rozpatrywana była przede wszystkim w aspekcie budowania fundamentów polityki wschodniej odradzającego się niepodległego państwa polskiego, a problemy relacji z mniejszościami narodowymi, w tym z ukraińską, siłą rzeczy schodziły na dalszy plan, bądź też odkładane były na lata późniejsze, kiedy odrodzona w nowych granicach Rzeczypospolita musiała zmierzyć się ze swym wielonarodowym obliczem. Ponadto w latach I wojny światowej większość ugrupowań politycznych przechodziła głębokie przeobrażenia, a ich uwaga skupiona była w większym stopniu na budowaniu nowych struktur i konstruowaniu podstaw programów politycznych w aspekcie wydarzeń wojennych i perspektyw odzyskania niepodległości. Wyjątkiem byli tu socjaliści, których myśl polityczna w oczywisty sposób sprzężona z polityką wschodnią Józefa Piłsudskiego, w największym stopniu odnosiła się do kwestii ukraińskiej. Pominięcie okresu I wojny światowej w strukturze książki wynikało też z tego, że okres ten w polskiej historiografii został już dość gruntownie przedstawiony17. Przedmiotem przeprowadzonej analizy stało się sześć głównych nurtów polskiej myśli politycznej: konserwatyści, liberałowie, endecy, socjaliści, chadecy, piłsudczycy. Za wskazane uznałam poprzedzenie rozważań odnoszących się bezpośrednio do głównych wątków książki charakterystyką ukraińskiego ruchu narodowego przed wybuchem I wojny światowej oraz w latach II Rzeczypospolitej. Każdy rozdział kończy krótkie podsumowanie, pozwalające na pełniejsze i klarowne spojrzenie na myśl polityczną konkretnego ugrupowania z uwzględnieniem rozleglejszej perspektywy historycznej.